Cảnh báo sự lạm dụng hóa chất trong chế biến lương thực thực phẩm

Toàn cảnh tọa đàm

GS. TSKH Le Doan Dien

PGS. TS Pham Cong Thanh

Le Thi Hong Hao

Góc thời sự Hoàng Dũng Huệ

Cảnh báo sự lạm dụng hóa chất trong chế biến
lương thực thực phẩm

Nhân dịp báo Khoa học và đời sống tổ chức tọa đàm một số ý kiến về việc lạm dụng húa chất trong sản xuất, chế biến, bảo quản lương thực, thực phẩm. Nhà báo đã có dịp phỏng vấn nhanh GS.TSKH.Lê Doãn Diên Chủ tịch Hội Khoa học và Công nghệ Lương thực, Thực phẩm Việt Nam (VAFoST)

Xin GSTS cho biết thị trường chế lương thực thực phẩm hiện nay được quản lý như thế nào?

Như chúng ta đã biết, hoá học hoá ngành nông nghiệp - đó là sự tổng hợp hoàn chỉnh các biện pháp và các phư­ơng thức sử dụng các loại hoá chất khác nhau trong trồng trọt và chăn nuôi một cách khoa hoc ở công đoạn tr­ước thu hoạch và trong các hoạt động chế biến, bảo quản, tận dụng phế phụ liệu, trong việc quản lý và kiểm tra chất lượng các nông sản ở công đoạn sau thu hoạch. Tất cả những biện pháp và những phương thức này đều nhằm mục đích nâng cao năng suất và chất l­ượng các sản phẩm nông nghiệp sau thu hoạch, đặc biệt là vấn đề vệ sinh và an toàn thực phẩm trong dinh d­ưỡng của ng­ười, đảm bảo tốt sự cân bằng của hệ sinh thái, không gây ô nhiễm môi trường, bảo vệ tính đa dạng sinh học của tự nhiên và bảo vệ tốt sức khoẻ của nhân dân.

Để đạt đư­ợc mục đích này, các nhiệm vụ đặt ra cho hoá học trong nông nghiệp phải đư­ợc giải quyết trong mối quan hệ mật thiết và khăng khít với sinh học. Nói một cách khác, hoá học hoá và sinh học hoá toàn ngành nông nghiệp nư­ớc ta phải đ­ược tiến hành trên cơ sở tính toán khoa học, toàn diện, đồng bộ, thận trọng, hài hoà và phù hợp với các quy luật của tự nhiên.

Nh­ư vậy trên lĩnh vực sản xuất nông nghiệp, ở công đoạn trư­ớc thu hoạch cũng nh­ư sau thu hoạch, hoá học và sinh học là những loại vũ khí sắc bén đ­ược chúng ta sử dụng nhằm không ngừng nâng cao số l­ượng và chất l­ượng các loại nông sản cũng như­ không ngừng nâng cao độ an toàn và vấn đề vệ sinh thực phẩm phục vụ tốt cho chiến lược dinh d­ưỡng và không làm ô nhiễm môi tr­ường sống.

Trong các thập kỷ vừa qua, cùng với các ngành khác (thuỷ lợi, điện lực, cơ khí...), hai ngành Hoá học và Sinh học thực sự đã góp phần quan trọng trong quá trình phát triển nền nông nghiệp n­ước ta, tr­ước hết là trong việc đư­a nhanh tổng sản l­ượng l­ương thực, thực phẩm.

Tiếc thay, bên cạnh những thành tựu cơ bản có ý nghĩa chiến l­ược này, quá trình hoá học hoá ngành nông nghiệp cũng đã gây ra nhiều điều bất lợi, đặc biệt là sự vi phạm độ an toàn và vệ sinh của nông sản, l­ương thực, thực phẩm, sự nhiễm bẩn môi trường và làm mất tính ổn định và sự cân bằng của hệ sinh thải. Chúng tôi xin nêu lên một số ví dụ để minh hoạ.

Việc lạm dụng phân hoá học, việc bón một l­ượng rất lớn các loại phân đạm vào đất để tạo năng suất trong thời gian qua là một sự can thiệp thô bạo nhất và quan trọng nhất của con ng­ười vào chu trình tuần hoàn tự nhiên của các chất. ở thời đại chúng ta, các loại phân đạm không chỉ là chất của độ phì nhiêu màu mỡ, mà còn là những tác nhân nhiễm bẩn môi trư­ờng xung quanh. Các cây trồng đã không sử dụng hết lư­ợng phân đạm đã bón và lư­ợng phân đạm dư­ thừa này sẽ bị bốc hơi vào không khí hoặc bị rửa trôi từ đất xuống hồ ao, sông lạch, làm nhiễm bẩn các hồ chứa n­ước, giết chết các loại cá ở hồ, ao, sông lạch, đầu độc chim muông và các động vật máu nóng.

Các hợp chất nitơ, đặc biệt là nitrate, rất nguy hiểm đối với sức khoẻ con người khi nó tồn tại ở trong các loại nông sản, l­ương thực và thực phẩm cũng như ở trong nư­ớc uống với một liều lư­ợng cao hơn mức quy định của Tổ chức Y tế thế giới.

Người ta đã đặc biệt quan tâm đối với hàm lượng NO^–₃ trong nước uống và trong rau quả vì nếu hàm lượng của nó tăng quá lớn sẽ gây ra 2 bệnh hiểm nghèo:

+ Hội chứng trẻ xanh (Methemoglobinaemia) thường xảy ra khi đứa trẻ dưới 1 tuổi, nó gây “tắc nghẽ hóa học” và kìm hãm sự vận chuyển oxy trong máu làm cho đứa trẻ xanh xao, chậm lớn và gầy yếu.

+ Gây ung thư dạ dày ở người lớn bằng việc tạo ra hợp chất N – Nitrosoamine.

Điều mà chúng tôi cần nhấn mạnh ở đây là sự tồn dư­ các hoá chất, các loại thuốc bảo vệ thực vật, thuốc trừ sâu, thuốc trừ nấm, thuốc diệt cỏ, các phẩm màu hóa học, các chất bảo quản không rõ nguồn gốc hoặc đã bị cấm­ ở trong các loại nông sản, lương thực, thực phẩm ở nư­ớc ta hiện nay còn khá cao, v­ượt quá mức quy định của Nhà nư­ớc.

Đây là một vấn đề hết sức bức xúc và rất quan trọng đòi hỏi mọi ngành phải quan tâm giải quyết. Việc giải quyết vấn đề này không những có ý nghĩa về mặt khoa học công nghệ mà còn có ý nghĩa về mặt kinh tế xã hội và nhân văn, nhất là đối với thể lực và trí tuệ của các thế hệ mai sau. Việc giải quyết toàn diện và đồng bộ vấn đề này sẽ đem lại cho nhân dân ta nhiều lợi ích cơ bản và lâu dài.

Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng tồn d­ư quá nhiều các hoá chất bảo vệ thực vật, các loại phụ gia, phẩm màu, chất bảo quản ở trong các loại nông sản, lương thực, thực phẩm. Một trong những nguyên nhân quan trọng là việc lạm dụng và sử dụng một cách tuỳ tiện, bừa bãi các loại phân bón hóa học, các loại hoá chất, các loại thuốc bảo vệ thực vật, các loại phụ gia thực phẩm, các loại hóa chất bảo quản thực phẩm trong các hoạt động trư­ớc thu hoạch cũng như­ sau thu hoạch, trong chế biến bảo quản thực phẩm của một số người dân cũng nh­ư của các hợp tác xã, của các chủ doanh nghiệp. Mặc dầu Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cũng nh­ư Bộ Y tế và các ngành hữu quan đã ban hành khá đầy đủ và chi tiết các quy trình kỹ thuật, các điều lệ, các nội quy cũng như­ các bản h­ướng dẫn sử dụng các loại hoá chất, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, các loại phụ gia thực phẩm, v.v.. như­ng đều không đ­ược tuân thủ một cách nghiêm túc, ng­ược lại ngư­ời ta đã lạm dụng và sử dụng một cách tuỳ tiện, bừa bãi các loại hóa chất này trong nông nghiệp và trong quá trình chế biến, bảo quản lương thực, thực phẩm.

Điều này đã gây nên những hậu quả nghiêm trọng cho ngư­ời tiêu dùng. Nhiều vụ ngộ độc rất thương tâm xảy ra ở nhiều địa ph­ương trong những năm qua do ăn phải các loại nông sản, l­ương thực, thực phẩm chứa nhiều hóa chất độc hại, không đảm bảo tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm đã phần nào nói lên thực trạng đó.

Từ thực trạng vừa nêu ra ở trên, chúng ta thấy rằng việc xây dựng một ngành công nghiệp thực phẩm an toàn và việc xây dựng một thể chế quản lý về vệ sinh an toàn thực phẩm đối với hàng nông sản, lương thực, thực phẩm ở Việt Nam là một nhiệm vụ hết sức bức xúc nhằm phục vụ một cách thiết thực cho nội tiêu và nhất là cho xuất khẩu.

PV: Để khắc phục tình trạng lạm dụng hóa chất trong sản xuất, chế biến, bảo quản nông sản, lương thực, thực phẩm cần phải làm như thế nào?

Để khắc phục tình trạng lạm dụng hóa chất trong sản xuất, chế biến, bảo quản nông sản, lương thực, thực phẩm, theo thiển ý của chúng tôi cần phải tiến hành đồng bộ 3 loại giải pháp:

1. Các giải pháp thuộc phạm trù cơ chế chính sách: Lĩnh vực này thuộc về các cơ quan hữu quan của Nhà nước, đặc biệt là Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, và Bộ Y tế.

Một điều rất đáng phấn khởi là Kỳ họp Quốc hội vừa qua đã thảo luận về Luật thực phẩm, trong đó có nêu nhiều vấn đề nhằm đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm phục vụ cho sức khỏe cộng đồng và nêu rõ việc xử phạt mang tính răn đe những cá nhân, những doanh nghiệp vi phạm luật. Chúng tôi tin rằng khi Luật thực phẩm ban hành, việc lạm dụng hóa chất trong sản xuất, chế biến, bảo quản thực phẩm sẽ càng ngày càng giảm và người tiêu dùng sẽ yên tâm hơn trong việc mua lương thực, thực phẩm.

2. Các giải pháp thuộc phạm trù kinh tế và xẫ hội:

- Cần xử phạt thật nặng mang tính răn đe các cá nhân, các doanh nghiệp vì lợi ích bất chính đã cố ý lạm dụng các hóa chất không được phép trong sản xuất, chế biến, bảo quản và kinh doanh lương thực, thực phẩm. Việc xử phạt mang tính hành chính như thời gian qua hầu như không có hiệu quả và càng khuyến khích cho các cá nhân, các doanh nghiệp tái phạm.

- Cần phải tiến hành xã hội hóa vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm và coi đây là nhiệm vụ và quyền lợi của mỗi người dân.

- Có chế độ khen thưởng những cá nhân, những đơn vị thực hiện tốt vấn đề này.

- Các phương tiện thông tin đại chúng, các cơ quan báo chí, thông tấn, đài tiếng nói Việt Nam cần thường xuyên tuyên truyền, quảng bá vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm để nâng cao nhận thức của cộng đồng và coi đây là một nhiệm vụ quan trọng.

3. Các giải pháp thuộc phạm trù khoa học công nghệ:

- Các nhà khoa học cần nghiên cứu các quy trình công nghệ nhằm khai thác nguồn tài nguyên thiên nhiên nhiệt đới vô cùng phong phú và đa dạng của đất nước nhằm tạo ra các chế phẩm thiên nhiên an toàn đối với sức khoẻ với giá cả mà người tiêu dùng chấp nhận để thay thế các loại hóa chất, ví dụ các loại săc tố carotenoid, anthocyan, v.v… để thay thế phẩm màu tổng hợp, chitosan từ vỏ tôm để thay thế hàn the v.v… Hiện nay ở nước ta có khoảng gần 500 loài thực vật bản địa có các sắc tố tự nhiên có thể sử dụng làm phẩm màu thực phẩm vốn rất giàu các chất kháng oxy hóa. ở các đồng bào thiểu số miền Bắc người ta có nhưng món xôi 3 màu, 4 màu, 5 màu, v…. rất hấp dẫn và giàu chất dinh dưỡng.

- Các viện nghiên cứu, các trung tâm, các Trường Đại học vốn có tiềm lực về trang thiét bị hiện đại, có nguồn nhân lực dồi dào cần nghiên cứu để tạo ra các Kít chẩn đoán nhanh nhằm phục vụ cho việc kiểm tra tại hiện trường, tại các chợ đầu mối v.v… kịp thời phát hiện các vụ vi phạm.

- Tiến hành các đợt tập huấn về điều kiện cần và đủ nhằm đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm cho các đối tượng phục vụ lĩnh vực này.

- Đặc biệt trong dịp tết Canh Dần, các hội chuyên ngành, các cơ quan thông tin đại chúng cần phối hợp với các đoàn kiểm tra liên ngành tiến hành kiểm tra tại các chợ đầu mối, các điểm tập trung để phát hiện kịp thời các vụ vi phạm.

Xin chân thành cảm ơn thông tin của GSTS.

==================================================================================

Angle time the Hoang Dung Hue

Warning abuse in the chemical processing
food

Report occasion Health and Life held a panel discussion of ideas about substance abuse in the promise of production, processing and preserving food, food. Journalists have the opportunity to interview the fast GS.TSKH.Le Doan Dien Chairman of Science and Technology of Food, Food, Vietnam (VAFoST)
Please GSTS market for food processing now managed like?
As we know, chemical chemical agriculture - it is a complete integrated measures and additives ¬ ơng use different types of chemicals in farming and animal husbandry science in the way the tr ¬ estimated harvest and processing operations, preservation and utilize waste materials and auxiliary materials, the management and quality inspection of agricultural products in stages after harvest. All these measures and this method aims to improve both yield and quality of drinking and agricultural products after harvest, especially hygiene and food safety in the nutrition level of ¬ ¬ ng utan, guarantee the balance of the ecosystem without causing environmental pollution, protect biodiversity and protection of natural good health of the people.
¬ be well enough to this goal, the tasks set for the chemical in agriculture must be resolved ¬ ợc close relationship and closely with biology. In other words, chemistry and chemical biology agriculture the whole country we have e ¬ ¬ ớc been conducted on the basis of scientific calculations, comprehensive, uniform, careful, harmonious and consistent with the laws of nature.
¬ u such as the agricultural production sector, in public unless the harvest as well as ớc ¬ ¬ u harvest, chemical and biological weapons is the edge e ¬ we been used to continuously improve the level and quality l ¬ l ¬ drink ¬ agricultural products as well as continuously improve the safety and hygiene of food for good nutrition strategy ¬ do not drink and environmental pollution ¬ typically live.
In the past decade, along with other sectors (irrigation, electricity, mechanics ...), both chemistry and biology actually play an important role in the process of developing agriculture n ¬ is estimated, ¬ tr end is estimated in a faster total production đư ¬ l ¬ l ¬ national level, foodstuff.
Unfortunately, besides the basic achievements have been significant ¬ this strategy, the process chemistry chemical agriculture has also caused many disadvantages, especially violations of safety and hygiene of farm production, l ¬ national food, food, environmental contamination and loss of stability and balance of the ecosystem. We mentioned on a few examples to illustrate.
The distribution of chemical abuse, the fertilizer l ¬ a huge level of nitrogenous fertilizer on the soil type to yield the last time an intervention is the most roughest and most important human in ¬ utan cycle week completely natural substances. at times we have, the type of nitrogenous fertilizer is not only a high level of fertile fertile, but also the agents of environmental contamination around ¬ field. The plant was not used up volume Volume ¬ fertilizer and nitrogenous fertilizer was distributed protein balance volume Volume ¬ ¬ excess will evaporate into the air or washed into the lake from land ponds, rivers and creeks, as contamination of the lake estimated containing n ¬, killing fish in lakes, ponds, rivers and creeks, poisoning birds and animals blood hot.
Nitrogen compounds, especially nitrate, are dangerous to human health when it exists in other agricultural products, l ¬ national food and food as well as in women taking a dose ớc ¬ Quality ¬ Volume is higher than the provisions of the World Health Organization.
They were particularly interested to NO-3 content in drinking water and vegetables because of its content if the increase is too large will cause two serious diseases:
+ Blue syndrome children (Methemoglobinaemia) usually occurs when a child under 1 year of age, it caused "chemical switch technology and strangling the transport of oxygen in the blood cause the child pale, thin, weak and slow growth.
+ Causes stomach cancer in adults by creating compounds N - Nitrosoamine.
What we need to emphasize here is that the residues ¬ chemicals, drugs, plant protection, pesticide, fungicide, herbicide, the chemical color products, the preservative is not clear origin or have been banned ¬ in agricultural products, food, food in our country today ¬ ớc still quite high, overly wet v ¬ provisions of State ớc ¬.
This is an extremely urgent matter and very important industry to require all the attention. The problem does not only mean in terms of science and technology but also meaningful in terms of socio-economic and humanities, especially with physical and intellectual of the future generations. Settlement of the comprehensive and uniform issue will give our people many benefits and long-term base.
There are many causes of the situation exists d ¬ u so much the chemical plant protection, other additives, color products, preservatives in agricultural products, food, food. One important reason is the abuse and use an arbitrary, indiscriminate types of chemical fertilizers, chemicals, medicines, plant protection, other food additives, other chemical preservatives in food operations except ớc ¬ ¬ harvest and post harvest, processing of food preservation by some people as well as ¬ U of cooperatives, the business owners. Although the Ministry of Agriculture and Rural Development as well as ¬ u Ministry of Health and the industry concerned has issued quite a full and detailed technical procedures, rules, and internal regulations as well as in the h ¬ ¬ guide use of chemicals, fertilizers, plant protection drugs, types of food additives, etc.. that are not as ¬ ¬ e been compliance seriously, that person ¬ ¬ Conversely audience we have abused and used an arbitrary, indiscriminate of chemicals in agriculture and in processing and preservation of food, food.
This trigger serious consequences for fisheries ¬ audience consumption. Many poisoning cases occur in very deplorable ¬ ph level in many places over the years by eating right kinds of agricultural products, l ¬ national food, food contains many toxic chemicals, does not guarantee safety and hygiene standards food to share any of the real situation there.
From the state have raised above, we see that the construction of an industry food safety and the construction of an institutional management of food hygiene and safety for agricultural products, food, food products in Vietnam is an extremely urgent task to serve a practical especially for domestic consumption and for export.
Reporter: To overcome the abuse of chemicals in production, processing and preserving agricultural products, food, foods need to like?
To overcome the abuse of chemicals in production, processing and preserving agricultural products, food, foods, according to the faith we need to conduct the three types of solutions:
1. The solution of categories of policies: This area is belong to the concerned authorities of the State, especially the Ministry of Agriculture and Rural Development, and Ministry of Health.
A remarkable thing is the constitution of the Assembly has discussed food law, including the mentioned problems in order to ensure hygiene and food safety for public health and clearly punishment take calculated deterrent individuals, businesses violating the law. We believe that the law promulgated food, the abuse of chemicals in production, processing, food preservation will become more and more reduced and consumers will be more comfortable to buy food, food.
2. Solutions categories of economic and social:
- Can carry heavy sanctions actually calculated deterrent to individuals, businesses have the benefit of any intentional misuse of chemicals not permitted in the manufacture, processing, storage and trading of food, food . The sanctioning of administrative computer with time almost as ineffective and as recommended for individuals, businesses recidivism.
- Need to conduct socialization hygiene and food safety as this is the duty and rights of each people.
- The regime of reward individuals, the unit performed well this problem.
- The mass media, press agencies, media, radio Voice of Vietnam to regularly propagate and promote the issue of food hygiene and safety to raise awareness of the community and considered this is an important task.
3. Solutions of science and technology categories:
- Scientists need to study the technological processes in order to exploit the natural resources of tropical extremely rich and diverse country in order to create natural products safe for health prices that consumers accept to replace chemicals, such types of carotenoid pigments, anthocyan, etc ... to replace the synthetic color products, chitosan from shrimp shells to replace the welding etc ... Currently in our country there are about 500 native plant species are natural pigments can be used to color food products which are rich in anti-oxidizing substances. minority compatriots in the North who have the dish away three colors, four colors, 5 colors, v .... very attractive and rich in nutrients.
- Research institutes, centers, the University of inherent potential of modern equipment, with abundant human resources to research to create diagnostic Kits to serve the fast check in the scene at the market ... etc. for timely detection of violations.
- Carry out training and sufficient conditions to ensure food hygiene and safety for the subjects for this area.
- Special to the Lunar New Year Dan Geng, specialized associations, agencies and mass media should coordinate with the interdisciplinary inspection team in conducting test markets, the focus point for timely discovery of service violation.
Sincerely thank GSTS information.